ตรวจ HIV รีวิวความรู้สำหรับการตรวจเอชไอวี (HIV test)

HIV คืออะไรและมีอาการอย่างไร

HIV (human immunodeficiency virus) คือไวรัสที่ทำลายภูมิคุ้มกันของร่างกาย และถ้าไม่ได้รับการรักษาจะนำไปสู่ภาวะเอดส์ (AIDS หรือ acquired immunodeficiency syndrome) ซึ่งปัจจุบันไม่มีการรักษา HIV ให้หายขาดได้ (การรักษาหายขาดยังอยู่ในการทดลอง) แต่สามารถทานยาต้านไวรัสควบคุมไวรัสในเลือดให้อยู่ในปริมาณที่ต่ำจนตรวจไม่พบ (undetectable) และสามารถใช้ขีวิตที่สุขภาพที่ดีเช่นคนทั่วไปและไม่แพร่เชื้อให้คู่ของตัวเองได้

อาการ HIV ส่งผลต่อร่างกายตามระยะการติดเชื้อต่างๆ

การติดเชื้อไวรัส HIV สามารถทำให้เกิดอาการให้หลายระบบของร่างกาย ตัวไวรัส HIV เองนั้นจะมีความจำเพาะต่อเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด CD4 ซึ่งเป็นเซลล์ที่ควบคุมภูมิคุ้มกันของร่างกาย โดยเมื่อเซลล์ CD4 ลดลง จะทำให้ร่างกายอ่อนแอและเกิดการติดเชื้อได้ง่าย ซึ่งอาจมีลักษณะจำเพาะ เช่น การติดเชื้อราในช่องปาก (oral candidiasis), ปอดอักเสบที่เกิดจากเชื้อรา (pneumocystis pneumonia) , หรือวัณโรคแบบแพร่กระจายทั่วตัว (disseminated tuberculosis) เป็นต้น โดยโรคต่าง ๆ ที่กล่าวมามักจะเจอเมื่อผู้ป่วยอยู่ในภาวะเอดส์ 

ในบทความนี้เราจะขอพูดถึงอาการของ HIV ก่อน และจะขอแยกอาการของภาวะเอดส์ไปอธิบายในอีกบทความ

อาการ HIV เบื้องต้น(acute HIV infection)

ในระยะนี้คนไข้หลายรายอาจได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นไข้หวัดใหญ่, ทอนซิลอักเสบ, จนถึงไข้เลือดออก ดังนั้นถ้าคนไข้มีความเสี่ยงที่จะได้รับเชื้อ HIV จึงมีความจำเป็นที่ต้องแจ้งให้แพทย์ผู้ตรวจทราบข้อมูลเพื่อการให้การตรวจวินิจฉัยที่ถูกต้อง

อาการ HIV ในระยะติดเชื้อเรื้อรัง (chronic HIV infection)

ถ้าได้รับการรักษาด้วยยาต้านไวรัส ผู้อยู่ร่วมกับเชื้อ HIV ก็จะไม่ดำเนินไปสู่ระยะเอดส์ ซึ่งระยะติดเชื้อ HIV เรื้อรังนี้สามารถใช้เวลาประมาณ 5-10 ปีกว่าจะกลายเป็นระยะเอดส์โดยขึ้นอยู่กับตัวโรค, โรคร่วม, รวมถึงไลฟ์สไตล์ของผู้อยู่ร่วมกับเชื้อเอง

อาการ HIV และโรคที่สามารถเกิดจากการอักเสบที่เกิดจากเชื้อ HIV

ปัจจุบันงานศึกษาวิจัยล้วนต่างสรุปว่าไวรัส HIV นั้นสามารถทำให้เกิดการอักเสบเรื้อรัง ​(chronic inflammation) ในร่างกาย ซึ่งการอักเสบเรื้อรังนั้นเป็นความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจหลอดเลือดอุดตัน และยังอาจนำไปสู่โรคมะเร็งบางชนิดได้อีกด้วย ซึ่งโรคหัวใจหลอดเลือดอุดตันนั้นก็จะมีอาการนำด้วยเจ็บหน้าอก หรือเหนื่อยง่ายเวลาที่มีกิจกรรม ส่วนมะเร็งบางชนิดที่ผู้อยู่ร่วมกับเชื้อ HIV มีความเสี่ยงเพิ่มขึ้นกว่าคนทั่วไปก็ได้แก่ มะเร็งต่อมน้ำเหลือง, มะเร็งปากมดลูก, มะเร็งทวารหนัก, และมะเร็งตับ โดยอาการของโรคมะเร็งแต่ละชนิดก็จะต่างกันไปตามอวัยวะต่าง ๆ เช่น ต่อมน้ำเหลืองโต หรือไข้เป็น ๆ หาย ๆ ในรายที่เป็นมะเร็งต่อมน้ำเหลือง, เลือดออกจากช่องคลอดหรือทวารหนัก ในรายที่เป็นมะเร็งปากมดลูกหรือมะเร็งทวารหนัก, อืดแน่นท้อง หรือเบื่ออาหารและน้ำหนักลด ในรายที่เป็นมะเร็งตับ

การตรวจหาเชื้อ HIV

สรุปอาการ HIV

อาการในระยะแรก หลังรับเชื้อ HIV 2-4 สัปดาห์แรก คนไข้จะมีอาการไข้ ปวดเมื่อยตัว, เจ็บคอ, ต่อมน้ำเหลืองโต หากมีความเสี่ยงที่จะได้รับเชื้อควรตรวจหา HIV เพื่อได้รับการรักษาอย่างถูกวิธี

อาการระยะติดเชื้อเรื้อรัง  คนไข้จะไม่แสดงอาการใดๆ ในขณะที่ไวรัสยังแบ่งตัวอย่างต่อเนื่องและสามารถแพร่เชื้อไปสู่บุคคลอื่นได้อีกด้วย ควรรับการรักษาด้วยยาต้านไวรัส เพื่อป้องกันการดำเนินโรคไปสู่ระยะเอดส์