ตรวจ HIV รีวิวความรู้สำหรับการตรวจเอชไอวี (HIV test)

เอดส์ คืออะไร

แท้จริงแล้วเอดส์ไม่ใช่โรค หากแต่คือระยะสุดท้ายของการติดเชื้อ HIV ซึ่ง HIV นั่นเองคือไวรัสที่ทำลายภูมิคุ้มกันของร่างกาย โดยเซลล์หลักที่ถูกเล่นงานโดยไวรัสก็คือเม็ดเลือดขาว CD4 ซึ่งเป็นเซลล์ที่บัญชาการระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ซึ่งเอดส์ในภาษาอังกฤษก็คือ AIDS ย่อมาจาก Acquired immunodeficiency syndrome

กำเนิดของการเรียกชื่อว่าเอดส์

เดือนมิถุนายน ค.ศ. 1981 ในวารสารของกรมควบคุมโรค ประเทศสหรัฐอเมริกาได้รายงานว่ามีเกย์หนุ่ม 5 คนมีอาการปอดอักเสบจากเชื้อรา และได้รับการรักษาในโรงพยาบาลที่ Los Angeles โดย 2 รายเสียชีวิต และนอกจากนี้ทั้ง 5 คนยังพบการติดเชื้อไวรัส CMV และมีเชื้อราในช่องปากร่วมด้วย ซึ่งเชื้อต่าง ๆ ที่เล่ามานั้นมักเจอในผู้ป่วยที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง ในขณะนั้นโลกยังไม่ได้รู้จักกับไวรัส HIV ว่าเป็นสาเหตุตั้งต้นของสิ่งที่เกิดขึ้น การเรียกภาวะนี้ในยุคแรกจึงได้เรียกว่า AIDS หรือ “เอดส์” ซึ่งย่อมาจาก acquired immunodeficiency syndrome

อาการของเอดส์แตกต่างกับ HIV ยังไง

เอดส์คือชื่อระยะที่ 3 หรือระยะสุดท้ายของการติดเชื้อ HIV โดยทั่วไปเราแบ่งการติดเชื้อ HIV เป็น 3 ระยะซึ่ง ระยะแรกมักเกิดขึ้นใน 2-4 สัปดาห์แรกหลังได้รับเชื้อ ซึ่งคนไข้อาจมีอาการเจ็บคอ, มีไข้, ปวดเมื่อยตัว, หรืออาจมีผื่นร่วมด้วย ระยะที่ 2 เรามักเรียกว่าระยะไม่มีอาการ เนื่องจากเป็นระยะที่เชื้อไวรัสหลบซ่อนอยู่ในร่างกายและภูมิคุ้มกันยังไม่มีปัญหา จนมาถึงระยะที่ 3 ที่เราเรียกกันว่า “เอดส์” ซึ่งเป็นระยะภูมิคุ้มกันบกพร่อง อาจจะเริ่มมีอาการของเอดส์ได้บ้างหลังจากที่ภูมิคุ้มกันเริ่มตกลง (ค่า CD4 ต่ำกว่า 350) และอาการชัดเจนมากขึ้นเมื่อ CD4 ต่ำกว่า 200 ซึ่งเมื่อภูมิคุ้มกันอ่อนแอจากระยะเอดส์ ร่างกายก็ไวต่อการติดเชื้อฉวยโอกาสหรือที่เรียกว่า opportunistic infection และถ้าไม่ได้รับการรักษาที่ถูกต้อง โรคอาจดำเนินไปอย่างรวดเร็วจนผู้อยู่ร่วมกับเชื้อเสียชีวิตได้ในระยะเวลาไม่กี่เดือน

อาการของเอดส์มีอะไรบ้าง

เนื่องจากอาการของเอดส์ค่อนข้างที่จะหลากหลาย และมักขึ้นอยู่กับโรคติดเชื้อฉวยโอกาสที่พบร่วมด้วย ในระยะเอดส์เป็นระยะที่ไวรัสเพิ่มจำนวนในร่างกายมากขึ้น โดยการเพิ่มจำนวนของไวรัสเองนั้นก็อาจจะทำให้ผู้อยู่ร่วมกับเชื้อรู้สึกอ่อนเพลีย, มีไข้เรื้อรัง, ต่อมนำ้เหลืองโตขึ้น, รวมถึงท้องเสียเป็น ๆ หาย ๆ บางรายอาจมีผื่นคล้ายตุ่มยุงกัดเป็น ๆ หาย ๆ ตามแขนขา ซึ่งเป็นอาการที่เจอบ่อยในคนไทย

ส่วนโรคติดเชื้อฉวยโอกาสที่เราพบบ่อยในระยะเอดส์นั้นก็คือวัณโรค ซึ่งอาการของวัณโรคปอดก็คือไอเรื้อรัง ในรายที่ภูมิคุ้มกันบกพร่องมากขึ้นก็อาจจะพบไข้เรื้อรัง, เบื่ออาหารและน้ำหนักลดร่วมด้วย อีกโรคที่บ่งบอกถึงปัญหาของภูมิคุ้มกันก็คืองูสวัด ซึ่งมีอาการนำมาด้วยตุ่มน้ำตามบริเวณต่าง ๆ โดยมักมีอาการแสบร้อนที่ตุ่มน้ำนำมาก่อน

โรคติดเชื้อต่อมาที่พบได้บ่อยเมื่อภูมิคุ้มกันบกพร่องก็คือเชื้อราในช่องปาก ซึ่งคนไข้มักจะเข้ามาตรวจด้วยฝ้าในปากเป็น ๆ หาย ๆ หลายครั้งที่คนไข้เองไม่รู้ตัวด้วยซ้ำเพราะไม่ได้ส่องดูในช่องปาก บางรายก็อาจจะมีแผลที่มุมปาก ทำให้วินิจฉัยผิดไปว่าเป็นปากนกกระจอก ทั้งที่จริง ๆ แล้วสาเหตุคือเชื้อรากลุ่ม candida

นอกจากนี้เมื่อภูมิคุ้มกันบกพร่องมากขึ้น ร่างกายจะไวต่อเชื้อราชนิดที่ทำให้เกิดปอดอักเสบได้ซึ่งอาการอาจจะไม่ต่างจากปอดอักเสบจากโควิดที่เราเจอในปัจจุบัน แปลว่าผู้อยู่ร่วมกับเชื้อจะมีไอแห้ง ๆ, เหนื่อยง่าย, ค่าออกซิเจนปลายนิ้วต่ำผิดปกติ

อาการเริ่มต้นของโรคเอดส์สังเกตจากอะไรได้บ้าง

เมื่อภูมิคุ้มกันเริ่มตกลงจนเข้าสู่ระยะเอดส์ ร่างกายจะอ่อนแอลงเนื่องจากไวรัสมีจำนวนมากขึ้นและเซลล์ CD4 ที่ควบคุมภูมิคุ้นกันในร่างกายมีปริมาณลดลง โดยอาจสังเกตได้ว่ามีอาการไอเรื้อรัง, ไข้เป็น ๆ หาย ๆ, ท้องเสียเป็น ๆ หาย ๆ, รวมถึงน้ำหนักลดโดยไม่ทราบสาเหตุ โดยบางรายอาจจะพบต่อมน้ำเหลืองโต รวมทั้งตุ่มยุงกัดตามแขนขาร่วมด้วย

ตรวจเอดส์ต้องทำยังไงบ้าง

เมื่อสงสัยว่ามีอาการของเอดส์แล้ว สิ่งแรกที่ต้องทำก็คือการตรวจเลือดหาเชื้อ HIV เพื่อคอนเฟิร์มว่ามีการติดเชื้อ HIV จริงหรือไม่ ถ้าไม่ใช่ก็ควรต้องตรวจเพิ่มเติมเพื่อหาสาเหตุอื่น ๆ

ถ้าผลเลือดบ่งชี้ว่ามีการติดเชื้อ HIV จริง ก็จะมีการตรวจเพิ่มเติมเพื่อประเมินภูมิคุ้มกัน (CD4) และปริมาณไวรัส (HIV viral load) นอกจากนี้ยังต้องมีการตรวจหาโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ เช่น ซิฟิลิส, ไวรัสตับอักเสบ เป็นต้น การตรวจหาโรคติดเชื้อฉวยโอกาสนั้นเราสามารถประเมินได้ด้วยการตรวจเลือดหาเชื้อราหรือเชื้อไวรัสบางชนิด และเอกซ์เรย์ปอดเพื่อมองหาวัณโรค

เอดส์รักษาได้แต่ไม่หายขาด

เนื่องจากเอดส์เกิดจากการติดเชื้อ HIV การรักษาหลักก็คือการเริ่มยาต้านไวรัส HIV ซึ่งวิวัฒนาการของยาต้านไวรัส HIV จากอดีตจนถึงปัจจุบันมายาวนานกว่า 30 ปี จนทำให้ยาต้านไวรัสเดี๋ยวนี้แทบจะไม่มีผลข้างเคียงต่อร่างกายเหมือนยาที่ใช้ 10-20 ปีก่อน นอกจากนี้ยังกินแค่เม็ดเดียววันละครั้ง ไม่ได้กินครั้งละหลายเม็ดหรือในอดีต ทำให้สะดวกต่อการกินยา หลังจากได้รับยาต้านไวรัสจนเมื่อไวรัสตรวจไม่พบในเลือด หรือที่เรียกว่า undetectable ภูมิคุ้มกันจะเริ่มแข็งแรงขึ้น และเสี่ยงต่อการติดเชื้อน้อยลง

การรักษาของโรคติดเชื้อฉวยโอกาสที่พบร่วมกับระยะเอดส์ก็จำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะหรือยาต้านไวรัสเฉพาะที่เหมาะสมกับแต่ละปัญหาของผู้อยู่ร่วมกับเชื้อ ซึ่งมีความยากง่ายต่างกันไปขึ้นอยู่กับความรุนแรงของแต่ละเชื้อ และภูมิคุ้มกันของแต่ละคน

ปรึกษาและรับการรักษาเอดส์ ได้ที่ Glove Clicnic

สรุปอาการของเอดส์

เอดส์เป็นระยะที่ 3 ของการติดเชื้อ HIV ซึ่งเกิดเมือภูมิคุ้มกันบกพร่องจนทำให้ร่างกายไวต่อการติดเชื้อฉวยโอกาสนานาชนิด อาการของเอดส์จึงค่อนข้างหลากหลายขึ้นอยู่กับเชื้อฉวยโอกาสชนิดนั้น ๆ ดังนั้นการตรวจแต่เนิ่น ๆ เมื่อสงสัยว่าอาจเป็นอาการของเอดส์จึงนำไปการสู่การรักษาที่ถูกต้องและเหมาะสมได้อย่างรวดเร็ว และเมื่อได้รับยาต้านไวรัสก็จะทำให้ผู้อยู่ร่วมกับเชื้อสามารถกลับไปใช้ชีวิตตามปกติได้ ในทางกลับกัน หากปล่อยทิ้งไว้และไม่ได้รับการรักษาในระยะอันเหมาะสมก็อาจทำให้เสียชีวิตได้